İHTİYATİ HACİZ NEDİR ?
İhtiyati haciz, alacaklının para alacağını güvence altına almak için mahkeme aracılığı ile borçlunun mal varlığına geçici olarak konulan tedbirdir. 2004 sayılı İcra İflas Kanunu 257-268. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu düzenlemede ki amaç borcunu zamanında ödeme ihtimali olmayan borçlunun mal kaçırmasını engelleyerek alacaklının zarara uğramasını engellemektir. Bu sayede alacaklı dava açmadan ve ilamsız takip başlamadan ihtiyati haciz kararı alarak borçlunun mal varlığına haciz koydurabilir.
İHTİYATİ HACZİN KONUSU
İhtiyati haciz, rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcu için istenebilir. Alacaklı borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklar ile diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir. (İİK m. 257/1)
Alacaklı bazı şartların varlığı halinde vadesi gelmemiş alacakları için de ihtiyati haciz talep edebilir. Bunlar;
- Borçlunun belirli yerleşim yeri yoksa,
- Borçlu taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya veya kaçmaya hazırlanacak ya da alacağını ihlal etmek amacıyla hileli işlemlerde bulunur ise ihtiyati haciz istenebilir. (İİK m. 257/2)
İHTİYATİ HACZİN ŞARTLARI
- Alacağın rehinle teminat altına alınmamış olması,
- Alacağın para alacağı olması,
- Alacaklının mahkemeye teminat yatırması gereklidir. Teminat, ihtiyati haczin haksız olduğunun anlaşılması durumunda, ihtiyati haciz kararının icrası nedeniyle borçlunun ve üçüncü kişinin bu yüzden uğrayacağı zararları karşılamak için gösterilmektedir.
Ancak alacak bir ilama dayanıyorsa teminat gösterilmesine gerek yoktur.
İHTİYATİ HACİZ KARARI
Alacaklının bir dilekçeyle borcun niteliğine göre belirlenecek görevli ve yetkili mahkemeden borçlunun mal varlıklarına ihtiyati haciz konulmasını talep eder. Mahkeme bu talebi duruşma açmaksızın dosya üzerinden de değerlendirip karar verebilir. Dolayısıyla alacaklının hızlı bir şekilde sonuç alabileceği hukuki korumadır. ,
Mahkeme ihtiyati haciz konulması talebini kabul etmesi halinde; alacaklı bu kararın verildiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde ihtiyati haciz kararını veren mahkemenin yargı çevresinde bulunan icra dairesinden kararın yerine getirilmesini istemelidir. Aksi halde karar kendiliğinden kalkacaktır. (İİK m. 261)
Mahkeme ihtiyati haciz konulması talebini reddederse; alacaklı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde istinaf kanun yoluna başvurmalıdır. Bölge Adliye Mahkemesi bu başvuruyu öncelikle inceler ve verdiği karar kesindir.
İHTİYATİ HACİZ KARARINA İTİRAZ
Borçlu, haciz tutanağının kendisine tebliğ edildiğinden itibaren 7 gün içerisinde ihtiyati haciz kararı veren mahkemeye itiraz edebilir. Borçlu kendisi dinlenmeden verilen ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere, mahkemenin yetkisine ve teminata karşı itiraz edebilir.
Menfaati ihlâl edilen üçüncü kişiler de ihtiyati haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde ihtiyati haczin dayandığı sebeplere veya teminata itiraz edebilir.
Mahkeme, itiraz üzerine iki tarafı davet edip gelenleri dinledikten sonra, itirazı yerinde görürse kararını değiştirebilir veya kaldırabilir. Eğer, iki taraf da gelmezse evrak üzerinde inceleme yapılarak karar verilir. İtiraz üzerine verilen karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Bölge adliye mahkemesi bu başvuruyu öncelikle inceler ve verdiği karar kesindir. İstinaf yoluna başvuru, ihtiyatî haciz kararının icrasını durdurmaz. (İİK m.261)
Avukat Şeyma ÇELİK
