Ticari işletme işleten bütün ilgilerin tabi oldukları 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunun Esnaf yahut Tacir sıfatı ile sizlere yüklediği yükümlülükleri bilmemenizi kanunen mazeret sayılmamaktadır. Bildiğiniz varsayılan sıfatlar ve kavramlar;
Ölçeklendirerek başlayacak olursak TTK’ nın “ESNAF” sıfatı ile başlamak gerekir; Esnaf : madde 15 de “İster gezici olsun ister bir dükkânda veya bir sokağın belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedenî çalışmasına dayanan ve geliri 11 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak kararnamede gösterilen sınırı aşmayan ve sanat veya ticaretle uğraşan kişi esnaftır.” şeklinde yıllık satış tutarı 200.000 TL sınırını aşmayanların esnaf oldukları bildirmenin yanında bir tacir kişi ye yüklediği bir çok sorumluluğu da esnaf dan beri tutmuştur.
“Tacir” TTK sıfatın tasnifini madde 12 de “Bir ticari işletmeyi, kısmen de olsa, kendi adına işleten kişiye tacir denir.Bir ticari işletmeyi kurup açtığını, sirküler, gazete, radyo, televizyon ve diğer ilan araçlarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline tescil ettirerek durumu ilan etmiş olan kimse, fiilen işletmeye başlamamış olsa bile tacir sayılır. Bir ticari işletme açmış gibi, ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan diğer bir şirket adına ortak sıfatıyla işlemlerde bulunan kimse, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı tacir gibi sorumlu olur” şeklinde tanımlamıştır. Bir tacirin yürüteceği çalışma sahasını ise madde 11 de “Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir” şeklinde tanımlamıştır.
Türk Ticaret Kanunun yüklediği bir çok da yükümlülükler vardır. Öncelikle her ne kadar yazılı ticaret kanunu olan bir gelenekten gelsek de yazılı olmayan ticari teamülleri de olan köklü bir ticaret geçmişi olan medeniyetimizin, ticari örf ve adetleri de vardır. Fakat TTK madde 2 de “Kanunda aksine bir hüküm yoksa, ticari örf ve âdet olarak kabul edildiği belirlenmedikçe, teamül, mahkemenin yargısına esas olamaz. Ancak, irade açıklamalarının yorumunda teamüller de dikkate alınır.” Emredici amir hükmünü kullanmış olsa da günümüzde ticari hayatın hızlı değişken yapısına uygun teamülleri doğuran eylemleri, Yüksek Yargı Kararları ( İçtihat) vasıtasıyla revize etmektedir. Ayrıca TTK Tacir kişinin İflasa tabi olduğu, ilgili odaların yönetmeliklerine tabi oldukları gibi bir çok yükümlülük daha yüklemiştir. Fakat TTK nın 18. Maddesinde tacirin yükümlülüklerini sayarken öyle bir sıfattan bahsetmektedir ki; “BASİRETLİ İŞ ADAMI OLMAK” bu sıfat günümüzde çok amaçlı olarak kullanılmaktadır. Şöyle ki; basiret kelimesinin ihtiva ettiği anlam ölçülü ve doğru düşünmek olarak karşılık bulmaktadır. Fakat bu unvan gerçek hayat da bir tacirin bu konu üzerinde Yüksek lisans yada Doktora tezi yazmış kadar bilgi birikimine sahip olmak anlamı içerdiği gibi de anlaşılmakta iken Hukuk Fakültesin den mezun Yüksek Yargı Kararlarını takip eden TTK tamamına hakim bir ticari işletme işleteni anlamı da içermektedir. Asıl anlaşılması gereken ise Basiretli kelimesinin kelime anlamından anlaşılan Ölçülü olmak olacaktır. Yani Günümüzde Tacir sıfatına haiz olmuş bir ticari işletme işletenin yeterli ölçüde Türk Ticaret Kanununu bilmesidir.
Kısacası Günümüzde ister esnaf sıfatı ile ister Tacir sıfatı ile işletme işletenlerin sadece dar çerçeve de Türk Ticaret Kanunu bilmesi yeterli gelmemektedir. Bunun yanında Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu, Türk Ceza Kanunu ile Medeni Kanunu hakkında yeterli ölçüde bilgiye sahip bireyler olmaları gerekmektedir.
Kanun Koyucu belirlemiş olduğu unvanların çerçevesini çizmenin dışında içlerini doldurarak kazandırmış olduğu sıfatları yetki ve sorumluluklarla da donatmıştır. Akabinde de bu ünvanları kullanacak kişilerin yeterli bilgi birikiminde olduğunu var kabul etmekte olduğu için bilmemeyi de mazeret saymamaktadır. Türk Ticaret Kanunu Basiretli İş Adamı tanımlamasından anlaşılması gereken; Eğer tacir iseniz, yeterli ölçüde Hukuk bilgisi edinmenizdir. Aksi taktirde Basiretli İş Adamı sıfatınızın içeriğini dolduramadığınız gibi sorumluluklarınızı yerine layıkıyla getiremediğiniz gerçeği ile yüzleşmek olacaktır.
Av. Yakup NUROĞLU
