Menfi Tespit Davası Nedir ?
Menfi tespit davası, kendilerinden alacakları bulunduğuna iddia edenlere karşı herhangi bir borcu olmadığını ileri süren şahısların, borçtan kurtulma amacıyla açmış oldukları tespit davasıdır.
Menfi tespit davasını kimler, ne zaman açılabilir?
Menfi tespit davasını borçlu olduğu iddia edilen kimse alacaklı olduğunu iddia eden kimseye açar. Davacı menfi tespit davasını henüz ortada bir icra takibi yokken açabileceği gibi icra takibinin sonrasında da açabilir.
2004 sayılı İİK. m.72 gereği menfi tespit davası takipten önce ya da takip sırasında para alacaklıya ödeninceye kadar açılabilir. Para alacaklıya ödendikten sonra ise menfi tespit davasından değil, istirdat davasından bahsedilebilir. Eğer menfi tespit davası devam ederken para alacaklıya ödenirse dava kendiliğinden istirdat davasına dönüşür.
Borçlunun ödeme emrine süresi içerisinde itiraz etmemiş olması menfi tespit davası açılmasına engel değildir. Borçlu menfi tespit davasında adi haciz yolu ile takipte ileri sürmediği ya da ileri sürüp de ispat edemediği itirazlarını, defilerini ileri sürebilir.
Menfi tespit davası hangi mahkemede açılır? (Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangileridir)
Menfi tespit davasında yetkili mahkeme İİK’nun 72. Maddesinin son fıkrasında şu şekilde düzenlenmiştir:
“Menfi tespit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir.”
Bu düzenlemeye göre, icra takibinden önce açılan menfi tespit davasında yetkili mahkeme HMK m.6 uyarınca davalının yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesidir.
Eğer icra takibi açıldıktan sonra menfi tespit davası açılırsa bu durumda borçlu, icra takibinin yapıldığı yer mahkemesinde ya da alacaklının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde menfi tespit davası açabilir.
Menfi tespit davasında görevli mahkeme ise uyuşmazlığın kaynağına bakılarak tespit edilir. Asliye Hukuk Mahkemesi, Asliye Ticaret Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi vb. görevli mahkeme olabilir.
Menfi Tespit Davasında Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre
Menfi tespit davası için yasada herhangi bir hak düşürücü ya da zamanaşımı süresi öngörülmemiştir. Ancak hukuki sebebe göre zamanaşımı süresi söz konusu olabilir. Örneğin abonelik sözleşmesine bağlı talep edilen elektrik faturası borcu için bu süre 10 yıldır. Burada önemli olan hukuki sebeptir ve bu nedenle her somut olayda yine ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir.
