Kamulaştırma • Taşınmazın Kaybı Tazminat

(.Dava, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 12. Maddesine dayanan baraj için yapılan kamulaştırma sonucu çevrenin sosyal, ekonomik ve yerleşme düzeninin bozulması nedeniyle, taşınmazdan ekonomik ve sosyal yönden yararlanma olanağı kalmadığı iddiasına dayanarak yapılan baraj kamulaştırması nedeniyle taşınmazın kullanılamadığından bahisle bedelinin tahsili istemine ilişkindir.

Mahkemece, davanın REDDİNE karar verilmiş; hüküm, davacılar vekilince temyiz edilmiştir.

Dosyadaki delil ve belgelere göre davanın REDDİNE karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Şöyle ki;  

1)    Birecik Barajı kamulaştırmasını davalı idarenin yaptığı ve baraj gölü nedeniyle, taşınmazın bulunduğu bölgede yerleşme düzeninin bozulduğu sosyal ve ekonomik yönden taşınmazdan yararlanma ve ulaşım imkânlarının kısıtlandığı idarenin kamulaştırması sonucu oluşan baraj gölünün içme ve kullanım amaçlı olarak kullanılmasının bu durumu değiştirmeyeceği gözetildiğinde davalı idareye husumetin yönetilmesi doğrudur.

Bu nedenle;

Baraj kamulaştırması nedeniyle taşınmazların bulunduğu bölgede yerleşme düzeninin bozulduğu, sosyal ve ekonomik yönden yararlanma olanaklarının ve ulaşım imkanlarının kısıtlandığı anlaşıldığından arazi niteliğindeki 417 parsel sayılı taşınmaz yönünden 24.02.2012 tarihli bilirkişi kurulu raporuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçelerle davanın REDDİNE dair hüküm kurulması,

2)    Davacılar Güldüren Kanlı, Osman Kanlı, Veysel Kanlı, Hadice Kanlı, Gülay Kanlı, Tülay Gökçek, Mehmet Salih Büyüközer ve Fatma Büyüközer ile tapu malikleri arasında nasıl bir hukuki ilişki bulunduğu ve davacıların dava açma ehliyeti olup olmadığı tespit edilmeden eksik inceleme sonucu karar verilmesi,

3)    Dava konusu 418 parselin tamamen baraj gölü suları altında kaldığı anlaşıldığından bedeline hükmedilmesi gerektiğinin gözetilmemesi,

Doğru görülmemiştir…)

Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Davacılar vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, baraj için yapılan kamulaştırma sonucu, kullanılmayan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.

Davacılar vekili, Birecik Barajı ve HES yapımı nedeniyle müvekkilimin maliki bulunduğu taşınmaz yerleşme düzeninin bozulduğunu, sosyal ve ekonomik yönden taşınmazdan fiilen yararlanma ve ulaşım imkânlarının kısıtlandığını ileri sürerek taşınmaz bedelin tespiti ve tazminini talep ve dava etmiştir.

Davalı idare vekili, davanın REDDİNE karar verilmesi istemiştir.

Mahkemece, davanın kamulaştırma sonrası oluşan değer düşüklüğünün tazmini talebine dayandığı, bu anlamda kamulaştırma kanununa dayalı klasik anlamda kamulaştırma davası olmadığı, maddi tazminat istemine dayalı olduğu, davalı olarak kabul edilen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının değer düşüklüğüne neden olacak hukuki veya fiili herhangi bir eyleminin veya işleminin bulunmadığı, varsayılan değer düşüklüğüne ilişkin hukuki kısıtlamanın su kirliliği kontrol yönetmeliği nedeniyle gerçekleştiği, yönetmeliğin ilgili maddesi gereğince yönetmelik nedeniyle yapılan kısıtlamalardan sorumlu idarelerin suyu kullanan Nizip ve Birecik Belediyeleri olduğu, bu nedenle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına davanın yöneltilemeyeceği gerekçesiyle davanın husumet yönünden REDDİNE karar verilmiştir.

Davacılar vekilinin temyizi üzerine, Özel Dairece yukarıda belirtilen bozma ilamında açıklanan nedenlerle karar bozulmuştur.

Yerel Mahkemece, önceki karardaki gerekçeler genişletilmek suretiyle direnme kararı verilmiş, direnme kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık, Baraj gölü nedeniyle davaya konu taşınmazin bulunduğu bölgede yerleşme düzeninin bozulduğu, sosyal ve ekonomik yönden taşınmazdan yararlanma ve ulaşım imkânlarının kısıtlandığı, baraj gölü mutlak koruma alanında kalması nedeniyle de kullanımın kısıtlandığı iddialarıyla açılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında husumetin kamulaştırmayı yapan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına mı, yoksa yönetmelik gereği, baraj gölünden içme ve kullanım amaçlı tasarruf eden Belediyelere mi yöneltileceği noktasında toplanmaktadır.

Somut olayda 11.06.2013 günlü resmi gazete yayınlanarak yürürlüğe giren 6487 sayılı Bazı Kanunlar ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 21.maddesi ile değişen

04.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun geçici 6’ncı maddesinin görev yönünden eldeki davaya etkisinin olmayacağı görülmüştür.

Davacıların, dava dilekçesinde dayandığı sebepler dikkate alındığında eldeki dava; 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 12.maddesi uyarınca, baraj için yapılan kamulaştırma sonucu çevrenin sosyal, ekonomik ve yerleşme düzenin bozulması nedeniyle, taşınmazdan ekonomik ve sosyal yönden yararlanma olanağı kalmadığı iddiasına yanan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin olduğu anlaşılmıştır.

Bilindiği üzere; baraj inşası için yapılan kamulaştırmalarda, kamulaştırma alanı dışında kalan taşınmazların, bazı koşulların gerçekleşmesi, halinde taşınmaz mal sahiplerinin yazılı başvurusu üzerine idarece zorunlu kamulaştırmaya tabi tutulmasını düzenleyen 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 12/6.maddesinde “Baraj inşası için yapılan kamulaştırmalar sonunda kamulaştırma sahasına mücavir taşınmaz mallar, çevrenin sosyal, ekonomik veya yerleşme düzeninin bozulması, ekonomik veya sosyal yönden yararlanılmasının mümkün olmaması hallerinde, sahiplerinin yazılı başvurusu üzerine kamulaştırmaya tabi tutulur. Bu hususları düzenleyen yönetmelik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca; İçişleri, Maliye, Bayındırlık, Tarım ve Orman, Köyişleri ve Kooperatifler bakanlıklarının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanır. Bu yönetmelik, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulur ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Bu suretle kamulaştırılan mücavir taşınmaz mallar hakkında 22 ve 23. maddeler hükmü uygulanmaz. İdare, bu taşınmaz mallar üzerinde imar mevzuatı hükümlerini de göz önünde tutarak dilediği gibi tasarrufta bulunabilir ve gerektiğinde Hazineye bedelsiz olarak devredebilir.” Hükmüne yer verilmiştir.

Somut olayda dava dilekçesi içeriğine göre; uyuşmazlık, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 12/6 .maddesine dayalı, baraj kamulaştırması nedeniyle kullanılamayan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkindir. Davalı idarenin kamulaştırması sonucu oluşan baraj gölünün, başka idareler tarafından içme ve kullanım amaçlı olarak kullanılması bu durumu etkilemeyeceğinden, husumetin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na yöneltilmesi doğrudur. Bu bakımdan mahkemece işin esasına girilerek 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 12/6.maddesi kapsamında inceleme araştırma yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, olayda uygulama yeri bulunmayan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nden bahisle yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.

Hal böyle olunca; yerel mahkeme direnme kararının yukarıda belirtilen değişik gerekçe ve nedenlerden dolayı bozulması gerekmiştir.

SONUÇ

Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarıda gösterilen değişik gerekçe ve nedenlerden dolayı 6217 sayılı Kanunun 30.maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429.maddesi gereğinceBOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, aynı Kanunun 440/I.maddesi uyarınca tebliğden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 26.02.2014 gününde oybirliği ile karar verildi.