Adalet Bakanlığınca yürütülen Yargı Reformu Strateji Belgesi ile İnsan Hakları Eylem Planı kapsamında hazırlanan ve yargı reformunun beşinci paketi olarak bilinen “İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
TBMM Genel Kurulunda 24 Kasım’da kabul edilerek yasalaşmasının ardından bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5’inci Yargı Paketini içeren kanunla icra sistemi ile icra sisteminde önemli değişikliklere giderirken, velayet altındaki çocukların teslimi ve hakim savcı alımlarına ilişkin düzenlemeler de yer aldı.
Değişiklikle çocukların icra yoluyla teslimi işlemi ücretsiz hale getirildi. Mevzuat değişikliklerinin de yapılmasının ardından bir yıllık geçiş süreci sonrası çocuk teslimi, adliyelerdeki Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerinin koordinesinde valilikler ve yerel yönetimlerin desteğiyle uzmanlar eşliğinde yapılacak.
Beşinci yargı paketi kapsamında icra sisteminde önemli değişiklikler yapıldı.
Kanun ile 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu, 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (1) sayılı Tarife, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu, 5717 sayılı Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yön ve Kapsamına Dair Kanun, 7155 sayılı Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanun’da değişiklik yapılmıştır.
Kanun ile 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda yapılan değişiklik ile iş yoğunluğunun olduğu ve İcra Dairesi sayısının fazla olduğu illerde İcra Daireleri Başkanlığı kurulabileceği, İcra Daireleri Başkanlığının görev ve yetkileri hususunda düzenleme yapılmıştır. Çocuk teslimine ilişkin 2004 sayılı Kanundaki hükümler ilga edilerek Çocuk Koruma Kanununa eklenen 41/A maddesi ile çocuk teslimine ilişkin yeni düzenleme yapılarak, çocuk teslimine ilişkin ilamların Adalet Bakanlığınca kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince yerine getirileceği hüküm altına alınarak, izlenecek usule ilişkin düzenleme yapılmıştır. Ayrıca haciz, satış ve ihale ilgili hükümlerde de değişiklik yapılmıştır.
7343 sayılı Kanun ile 1136 sayılı Avukatlık Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 24 – 59 uncu maddenin beşinci fıkrası, bu maddeyi ihdas eden Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on beş gün içinde talep etmek koşuluyla avukatların, avukatlık veya Türkiye Barolar Birliği ya da baroların organlarındaki görevlerinden doğan veya görev sırasında işledikleri suçlar nedeniyle bölge adliye mahkemesi ceza dairelerince 15/7/2020 tarihinden önce verilmiş kesin nitelikteki kararları hakkında da uygulanır. Bu maddenin uygulandığı hâlde, cezası infaz edilmekte olan hükümlülerin, Ceza Muhakemesi Kanununun 100 üncü maddesi uyarınca tutukluluğunun devam edip etmeyeceği hususu, hükmü veren ilk derece mahkemesince değerlendirilir.”
ÇOCUK TESLİMİ ÜCRETSİZ HALE GETİRİLDİ
Yargı reformunun beşinci paketi kapsamında çocuk tesliminde icra dairelerine yapılan ödemeler ortadan kaldırıldı. İlgili masraflar Adalet Bakanlığı tarafından karşılanacak. Süreç içerisinde 1932 yılından beri uygulanan çocuk teslimi-icra ilişkisi tamamen kaldırılmış olacak. Ancak bunun için bazı mevzuat değişikliklerinin yapılması gerekiyor. Bu değişikliklerin tamamlanmasından bir yıl sonra da pilot uygulama başlayacak.
Mevcut durumda, boşanmış veya ayrılmış çiftlerin çocukları görmesi sürecinde uyuşmazlık çıkarsa mahkeme kararını icra dairelerince yerine getirilmekteydi. Çocuk adeta bir eşya gibi teslim ediliyor, taraflar arasında yeni anlaşmazlıklara ve mağduriyetlere yol açıyor, ebeveynler kendi çocuğunu görmek için icraya başvurmak zorunda kalıyordu.
ÇOCUK TESLİMİ İLE İLGİLİ DÜZENLEME NE GETİRİYOR?
-Çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki kurulması görevi Adalet Bakanlığı Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığına bağlı olan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerine verildi.
-Bu işlemler, çocuğun üstün yararı doğrultusunda psikolog, pedagog, sosyal çalışmacı, çocuk gelişimci ve rehber öğretmen gibi uzmanlar eliyle yerine getirilecek.
-Süreçte yapılacak tüm işlemler tamamen ücretsiz olacak, harç alınmayacak ve yapılacak tüm masraflar Devlet bütçesinden karşılanacak.
-Bu işlemler çocuğun örselenmesine neden olmayacak şekilde kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerin sosyal hizmet merkezleri, gençlik merkezleri, aile yaşam merkezleri gibi mekanlarda gerçekleştirilecek.
-Çocuğun ailesiyle görüştürülmesinde uygulanmakta olan zor kullanma usulü kaldırıldı.
-Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararının yerine getirilmesini engelleyenlere disiplin hapsi uygulanacak.
-Kişisel ilişki kurulmasına dair kararın gerekleri yerine getirilmezse çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayet hakkı değiştirilebilecek. Bu husus kişisel ilişki kurulmasına dair kararda taraflara ihtar edilecektir.
BEŞİNCİ YARGI PAKETİYLE İCRA SİSTEMİNDE KÖKLÜ DEĞİŞİKLİKLER YAPILDI
TBMM’de kabul edilen değişikliklerle icra sisteminin dijital gelişmelere uygun olarak sadeleştirilip hızlandırılması hedefleniyor. Bu kapsamda icra dairelerinde 90 yıldır uygulanan fiziki satış usulü kaldırılarak elektronik satış usulü getirildi.
İCRA DAİRELERİNDE ELEKTRONİK SATIŞ NASIL YAPILACAK?
-Açık artırmalara internete erişim olan her yerden çok daha fazla kişi katılabilecek.
-İsteyen herkes açık artırmada kolay ve şeffaf bir şekilde teklif verebilecek.
-Mezat salonlarına gelme ve oradaki teklifleri takip etme ihtiyacı ortadan kalkacak.
Sonuçta; mahcuz mal veya hak rayiç değerinde satılabilecek. Alacaklı ve borçlu menfaati en üst seviyede korunmuş olacaktır.
İCRA DAİRELERİNDEKİ İŞLEYİŞ SADELEŞTİRİLDİ
Düzenlemeyle icra sistemi sadeleştirilmekte ve daha da kolaylaştırılmaktadır.
-Hacizli malların daha hızlı bir şekilde satışa çıkarılabilmesi için tarife usulü getirilmektedir.
-İstihkak işlemlerinde mülkiyeti koruyucu hükümler düzenlenmektedir.
-Sicile kayıtlı malların kıymet takdirine ilişkin esaslar yeniden belirlenmektedir.
-Borçluya haczedilen malını rızaya dayalı olarak satma imkânı verilmektedir.
-Borcun icralarda taksitle ödenmesinde damga vergisinin alınması usulü kaldırılmaktadır.
-İhale uygulamasında yaşanan ve özellikle takibin tarafları ile ihale alıcısını zarara uğratan birtakım sorunlara çözüm bulmak amacıyla ihalenin feshini talep etmeye ilişkin usul ve esaslarda değişiklik yapılmaktadır.
-İcra dairelerinin başkanı olacak. Hakim sınıfından getirilecek icra dairesi başkanı icra dairelerinin gözetim, denetimini sağlayacak, idari işlere bakacak.
HAKİM VE SAVCILIK ADAYLIĞINA ATANMA ŞARTLARINDA DÜZENLEME
Değişiklikle ayrıca hakim ve savcılık adaylığına atanma şartlarından, “Alışılmışılığın dışında çevrenin yadırgayacağı şekilde konuşma ve organlarının hareketini kontrol zorluğu çekmek gibi engeli bulunmamak” şartı kaldırılıdı.
KOVİD-19 İZİNLERİ 31 MAYIS 2022’YE KADAR UZATILABİLECEK
Düzenlemeyle ayrıca “Kovid-19 izni” ile ilgili mevcut düzenlemedeki Sağlık Bakanlığının önerisi üzerine Adalet Bakanlığı tarafından “her defasında 2 ayı geçmemek üzere 9 kez uzatılabilir” şeklindeki ibare, “her defasında 2 ayı geçmemek üzere 12 kez uzatılabilir” olarak değiştiriliyor. Buna göre, salgın sebebiyle, açık ceza infaz kurumlarında bulunanlar ile kapalı ceza infaz kurumunda bulunup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanan hükümlüler, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasının infazına karar verilen hükümlülerin bu kapsamdaki izin süresi 31 Mayıs 2022’ye kadar uzatılabilecek.
